Armenhuispleintje in de Molenstraat
Drie kleine woningen bouwen voor mensen met een kleine beurs en die woningen energie neutraal neerzetten, opgetrokken uit gezonde bouwmaterialen, gebouwd door een kleine ambachtelijke aannemer én daarbij gebruik maken van ons bouwkundige erfgoed …. de pot van idealisme kookt bijna over, maar zoals een verlichte bisschop ooit zei: ‘Het ideaal moet de norm zijn anders is het verval aanstaande.’
Dus met dit in ons achterhoofd is NV Stadsherstel Breda aan de slag gegaan met drie rudimentaire armenhuisjes aanwezig op het achterterrein van het Burgerweeshuis aan het Kloosterplein 6. Het was dankzij het bestuur van het weeshuis dat deze kans zich voordeed. Zij heeft met de koop en sloop van de garageboxen het armenhuispleintje weer zichtbaar gemaakt.
Bouwhistorisch rapport
Om de plek te verkennen lezen we eerst het bouwhistorisch rapport. ‘Tot diep in de vorige eeuw bleef naast de ruimtelijk-stedenbouwkundige relatie ook de functionele relatie intact tussen het weeshuis en het Armenhuispleintje. De geschiedenis van de plek rechtvaardigt een eventuele versterkte betrokkenheid van het pleintje bij het weeshuis’ luidt de aanbeveling op de laatste bladzijde van het bouwhistorisch rapport. De huidige regenten van het weeshuis – als goede vader van de verweesde huisjes – ondersteunden het initiatief van Stadsherstel om van deze bouwkundige resten weer volwaardige woninkjes te maken.
Weeshuishof – een impressie
De nieuwe ruimte rondom het weeshuis met daarin opgenomen het armenhuispleintje en een prominente ingang aan de Molenstraat noemen we het Weeshuishof. Door de slingervorm ontstaat er voor de drie huisjes en achter het weeshuis een verkeersluwe buitenruimte.
Aan dit slingerpad liggen meerdere kleinere ruimtes die allen verschillend ingevuld kunnen worden. Sommige van die ruimtes zijn beplant met (vrucht)bomen andere zijn bestraat met open-grastegels waar (elektrische) auto’s op kunnen parkeren. Een aangename groene ruimte.
Armenhuisjes of Weeshuisjes
Voor het ontwerp van deze drie armenhuisjes wordt aansluiting gezocht bij de summier aanwezige bouwhistorische resten die de garage-tijd overleefd hebben. In de voorgevel zijn in de bovenste meter de hanenkammen (de ontlastingsbogen boven de deuren en ramen) nog zichtbaar. Een goede restauratie-aannemer kan op grond van deze relicten de oorspronkelijke pui weer terugbrengen en de karakteristieke hanenkammen komen na restauratie weer helemaal in het zicht.
Toch willen we niet alleen reconstrueren maar ook toevoegen. Het erfgoed is geen stilstaand gegeven, nieuwe tijden brengen nieuwe inzichten zoals het plaatsen van zonnepanelen. De huisjes zelf zijn te beschouwen als een antieke voorloper van het moderne Tiny House. Halletje met toilet, vervolgens één kamer met keukenblok onder de trap. Zolder met douche en wastafel en ruimte om te slapen. C’est tout.
De restauratie wordt een flinke klus volgens Rob Tebbe en Eloi Koreman in BN/DeStem van 02-08-23, maar het gaat lukken. ‘Soms moet je gewoon je nek uitsteken’.
Directeur Rob Tebbe (rechts) en adviseur architectuur en stadshistorie Eloi Koreman van de NV Stadsherstel bij de voormalige armenhuisjes in het hofje aan de Molenstraat in Breda (foto © Joyce van Belkom/Pix4Profs)