7. IJsfabriek Noordpool

Het pand De Noordpool aan de Jan van Polanenkade in het centrum van Breda, is gebouwd in 1907 in opdracht van Vereeniging der coöperatieve IJsfabriek De Noordpool. Sindsdien prijkt de naam De Noordpool op de gevel. Een ijsfabriek dus, geen ijsjes maar ijs.

Momenteel is het pand meer dan 335 jaar oud en sinds het in bezit is van de NV Stadsherstel in 2009, staat het gebouw er na al die jaren nog steeds piekfijn bij. Een van de pareltjes van de binnenstad, midden in het gebied van het stadscentrum dat met de Nieuwe Mark langzaam weer net zo waterrijk wordt als het vroeger was.

Dat stuk Breda kun je zien als het eerste industriegebied van de stad. Er stond een machinefabriek, er was een molen, er verrezen pakhuizen en er kwam dus uiteindelijk ook een ijsfabriek.

De initiatiefnemers tot de ‘Vereeniging’ waren 32 slagers uit Breda, Princenhage, Teteringen en nog wat plaatsen. Deze ambachtslieden wilden ook in de stad Breda de mogelijkheid om dagelijks ijs te kunnen betrekken teneinde hun vleeswaren zo lang mogelijk vers te houden. Daarvoor hadden ze dagelijks een of meer blokken ijs van tenminste 25 kilo zwaar nodig, waardoor de vervaardiging van deze handel een serieus industrieel karakter kreeg, zwaar werk dus.

Er moest dag en nacht doorgewerkt kunnen worden om aan de dagelijkse vraag te kunnen voldoen. De klok rond volcontinu in bedrijf. Daar waren de omwonenden vanwege de geluidsoverlast niet zo blij mee. Reden waarom de arbeiders van De Noordpool in huisjes rond het bedrijf kwamen te wonen, dat scheelde uiteraard aanmerkelijk in de klachten. De coöperatie floreerde enorm en de klandizie breidde zich uit van louter slagers naar visboeren en bierbrouwers, ze hadden allemaal baat bij koele handel.

In 1939 was het afgelopen met de koude nering; er waren nieuwe technieken om snel veel ijs te maken en de eerste koelkasten waren er inmiddels, een uitvinding van twee Zweden, die hun apparaat in 1926 vervolmaakt zagen worden door onder meer Albert Einstein.

Gebouw De Noordpool werd vervolgens een opslagplaats voor bouwmaterialen, werd medio 1983 gehuurd door de politie van Breda en kwam uiteindelijk in handen van Stadsherstel, dat in 2013 een uitgebreide restauratie afrondde. Waarmee de stad een schitterend en opvallend pand rijker werd.

IJsfabriek De Noordpool, precies ‘cool’ genoeg voor Frostkrone dat er sinds 2019 is gehuisvest.